منوی سایت
روغن‌پايه‌‌هايي که به‌طور عمده در ساخت گريس به‌کار می‌روند، معمولاً روغنهای معدني (نفتي)، سنتزي و يا مخلوطی از هر دو نوع روغن می‌باشند. اگرچه روغن‌هاي گياهي نيز ممکن است براي کاربردهاي خاص مورد استفاده قرار گيرد. و همچنين روغن‌هاي سنتزي از روغن‌هاي گياهي يا نفتي تهيه مي‌شوند. روغن‌هاي روان‌کننده از اجزاء اصلي در فرمولاسيون گريس‌ها مي‌باشند و اثر قابل ملاحظه‌اي بر رفتار گريس دارند. و تا به حال روغن‌هاي با گرانروي 15 تا 1500 سانتی‌استوک (در دماي C° 40) در ساختار گريس استفاده شده‌اند.
روغن‌هاي به‌کار رفته در توليد گريس از نظر دامنه‌ي گرانروي ممکن است از سبک‌ترين روغن تا سنگين‌ترين آنها باشند. روغن‌هاي با کمترين گرانروي و خواص مناسب در دماي پايين، در كاربردهايي با سرعت زياد، كمترين دماي عملياتي را دارند. روغن‌هاي با بيشترين گرانروي بهترين کارايي را در سرعت‌هاي پايين، کمترين اتلاف تبخيري و بيشترين چسبندگي را دارند. در فرمولاسيون گريس مصرفي در ياتاقان يا ابزاري که تحت شرايط سرعت بالا و بار سبک قرار دارند، از روغن‌پايه‌ي سبک استفاده مي‌شود. در مواردي که تجهيزات داراي حرکتی آرام و تحت بار سنگين مي‌باشند، روغني با گرانروي بالا به‌كار مي‌رود. در بعضي از گريس‌هاي ويژه ممکن است از محصولاتي مانند واکس‌ها، وازلين‌‌ها و يا آسفالت‌ها نيز به‌صورت مكمل استفاده شود.
روغنپايههاي معدني
روغن‌هاي معدني اغلب به‌عنوان پايه‌ي اصلي در ساختار گريس‌ها به‌کار مي‌رود. حدود 99% گريس‌ها از روغن‌هاي معدني ساخته شده‌اند. خواص اين دسته از روغن‌‌پايه‌ها به نوع نفت خامي که از آن پالايش شده‌اند، بستگي دارد. بر اين اساس انتخاب نفت خام از اهميتي ويژه برخوردار است. هرچه پايداری روغن‌پايه در برابر اکسيدشدن بيشتر باشد، طول عمر گريس بيشتر خواهد بود.
نفت خام پارافيني، به دليل بالا بودن شاخص گرانروي روغن حاصل از آن (با وجود مقدار زياد واکس) از بقيه‌ي نفت‌هاي خام مطلوب‌تر مي‌باشند. در برخي از کاربردهاي مشخص، روغن‌هاي نفتنيک با شاخص گرانروي متوسط و پايين (با مقدار واکس بسيار کم) و نقطه‌ي ريزش پايين، نسبت به روغنهای پارافينی برتری دارند. هرچه شاخص گرانروی (VI) روغن مورد استفاده کمتر باشد، ميزان قوام دهنده‌ي لازم كمتر و عمليات ساخت گريس راحت‌تر است. در مقابل، هرچه شاخص گرانروی بيشتر باشد، ميزان قوام دهنده‌ي لازم بيشتر، ساخت گريس به دليل کاهش حلاليت مشكلتر و در عوض گريس حاصل بهتر پمپ می‌شود. شاخص گرانروی ايده‌آل برای روغن‌پايه‌ی مورد استفاده، شاخص گرانروی متوسط در حدود 80 تا 85 است. روغنهای با شاخص گرانروي کم، نسبت به روغن‌هايی با شاخص گرانروي زياد و گرانروی سينماتيکي مشابه، قوام دهنده‌ي کمتري نياز دارند. با اين وجود از روغنهای گروه دوم مي‌توان در محدوده‌ي دمايي گسترده‌تري استفاده کرد، به همين دليل امروزه اين گروه از روغن‌ها بر ديگر روغن‌ها ترجيح داده مي‌شوند.
در کل اثر (بازده) سفت‌کنندگي به تفاوت بين پارامترهاي حلاليت روغن‌پايه و قوام دهنده بستگي دارد. از آنجا که جداشدن روغن در يک دماي معين به غلظت قوام دهنده وابسته است، در گريس‌هاي بر پايه‌ي روغن‌هايی با شاخص گرانروي پايين مانند روغن‌هاي آروماتيک يا آلکيلبنزنها كه غلظت قوام دهنده در آنها كمتر است، جداشدن روغن خيلي بيشتر صورت مي‌گيرد. از طرف ديگر با افزايش گرانروي سينماتيک روغن‌پايه‌ي به‌كار رفته در گريس، ميزان جداشدن روغن به کمترين مقدار خود مي‌رسد.
برخي از خواص ويژه‌ي گريس‌ها به نسبت ثابت دما-گرانروي (VTC) و ضريب فشار-گرانروي (α) روغنپايههاي آنها بستگي دارد. حتي اگر همه‌ي اين موارد در نظر گرفته شود، اثر يک تغيير کوچک در ترکيب روغن‌پايه بر قابليت کارکرد و کارايي يک گريس را نمي‌توان بي‌اهميت جلوه داد. گريس‌هايي که با استفاده از روغن‌هاي معدني ساخته مي‌شوند در بيشتر کاربردهاي خودرو و صنعتي، عملکردي رضايت‌بخش دارند.
روغنپايههاي سنتزي
بسياري از روغن‌هاي سنتزي که امروزه مورد استفاده قرار مي‌گيرند، از فاصلهي زماني دهه‌هاي 1920 تا 1940 در دسترس و قابل استفاده بودهاند. به دليل حلاليت کمتر اکثر روغن‌پايه‌های سنتزی، ساخت گريس با استفاده از اين روغن‌ها سخت است. قيمت زياد گريس‌های به دست آمده از اين روغن‌ها، باعث مي‌شود تنها هنگامي که کارايي مورد نياز در گريس توسط روغن‌هاي معدني به‌دست نمي‌آيد، از روغنهای سنتزي استفاده شود. در حال حاضر گريس با روغن‌پايه‌ي سنتزي، تنها کمتر از 5% مصرف کل گريس‌ها را در بر دارد.
استفاده از روغنهای سنتزی در تهيه‌ي گريس‌هاي خاصي که در معرض دماي بسيار بالا قرار دارند، اهميت زيادي دارد. برخی از اين روغن‌ها در برابر آتش پايدارند و در درجه‌حرارت‌هاي بالا و پايين کارايي خوبي از خود نشان ميدهند. به‌همين‌خاطر گريس‌هاي با پايه‌ي سنتري کاربردهاي متعددی در صنايع هوانوردی دارند. اين روغن‌ها شامل هيدروکربن‌هاي سنتزي، استرهاي‌آلي، پلي‌گليکول‌ها، استرهاي‌فسفاته و ... مي‌باشند كه در مقالات ديگر بيشتر به اين موضوع خواهيم پرداخت.
روغن‌هاي گياهي
اين روغن‌ها در ساخت گريس‌ها کاربردي بسيار محدود دارند و در كاربردهايي که به گريس‌هاي زيستتخريبپذير و غير سمي نياز است مانند صنايع‌غذايي و دارويي مورد استفاده قرار مي‌گيرند.
مخلوط روغنپايههاي امتزاج‌ناپذير
گريس‌ها تنها روانکارهايي هستند که مي‌توانند با بهره‌گيری از خواص شيميايی و فيزيکی قوام دهنده‌هايشان موجب شوند که روغن‌هايی که در هم امتزاج‌ناپذير هستند، در کنار هم مورد استفاده قرار گيرند. در چنين شرايطي با به‌کارگيری روغنهای گوناگون در کنار هم مي‌توان خواص ترکيبی همه‌ی آنها را در کنار هم داشت. به‌عنوان نمونه با به‌کارگيری همزمان روغنهای آروماتيک آلکيله، گياهی و پلی‌آلفااولفين می‌توان گريسی با حل‌کنندگی خوب، زيستتخريبپذير و اقتصادی دست يافت.
