مقدمه¬اي بر روانكاري

روانکاري علم تسهيل حرکت نسبي سطوح در تماس با يکديگر است. اين علم به‌عنوان يکي از رشته‌هاي بسيار مهم در علوم مهندسي شناخته مي‌شود، به‌طور‌ي‌که موفقيت بسياري از طرح‌هاي صنعتي در گرو آگاهي از اين دانش فني خواهد بود. امروزه توسعه صنعت روانکار يک بخش مهم از توسعه صنايع ماشيني و صنايع مربوط به آن شده ‌است. علاوه‌ بر ‌اين، با مطرح‌ ‌شدن بحث‌هاي جديدي چون بهينه‌سازي مصرف و حفظ منابع تجديد‌ناپذير و همچنين رعايت الزامات زيست ‌محيطي، مطالعه بر روي روانکارها جايگاه خاصي در بين علوم پيدا کرده ‌است.
براي جلوگيري از فرسايش و از کارافتادگي زودرس ماشين‌آلات صنعتي و همچنين دسترسي به بيشترين بازده مکانيکي در حداقل زمان، يک برنامه روانکاري مناسب جزء مهمترين شرايط مورد نياز خواهد بود. در قرن حاضر برنامه روانکاري مناسب، يک برنامه روانکاري پايدار است که شايد کمي با تعاريف روانکاري قديمي متفاوت باشد.
نوع روانکار، مقدار، زمان و مکان مناسب، چهار عامل مهم در عمل روانکاري هستند که امروزه براي يک روانکاري موفق علاوه بر آنها بايد هزينه‌هاي نگهداري، تعميرات، عمليات (هزينه سوخت، استهلاک و ...) و رعايت قوانين و الزامات زيست‌محيطي را نيز در نظر گرفت. آمار نشان مي‌دهد تنها با يک افزايش 1 يا 2 درصدي در هزينه براي يک روانکاري بهتر مي‌توان حدود 15% از هزينه‌هاي اضافي را کاهش داد. ضمن اينکه استفاده از يک روانکار مناسب فاصله زماني تعويض روغن را افزايش ميدهد که اين مسئله به حفظ محيط زيست و در نهايت حفظ منابع تجديد‌ناپذير نيز کمک مي‌کند و لذا اين مسئله خود بيانگر اهميت دانش فني روانکارهاست. درست است که در روانکاري علاوه بر کيفيت، هزينه‌هاي مصرفي را نيز بايد در نظر گرفت اما شعار شرکت‌هاي بزرگ توليد‌کننده روانکار، انتخاب بهترين به جاي ارزانترين است. در اکثر موارد هزينه‌اي که بايد براي تعميرات قطعات مستهلک که ناشي از استفاده روانکار نامناسب است، بپردازيم بسيار بيشتر از هزينه‌اي است که مي‌توانستيم براي يک روانکار گرانتر ولي بهتر در نظر بگيريم.
به‌طور کلي به لايه‌هاي گاز، مايع و يا جامد که ميان دو سطح قرار مي‌گيرند و يکنواختي حرکت يک سطح بر روي ديگري را بهبود مي‌بخشند و از ايجاد آسيب بر روي سطوح جلوگيري مي‌کنند، روانکار گويند.

ميزان مصرف روانکار در جهان
امروزه دنياي صنعت، نيازمند دانش فني جامع و کاربرد صحيح و اصولي روانکارهاست. اگر روند مصرف روانکارها در بعضي مناطق جهان رو به کاهش است، بدين معني است که روانکارهاي جديد قابليت‌ها و پايداري بيشتري يافته و تحقيقات محققين اين صنعت به سمت استفاده کمتر و بازدهي بيشتر روانکارها سوق پيدا کرده‌است.
در سال 1999 بيش از 3/37 ميليون تن روانکار در جهان مصرف شده که در اين بين سهم روانکارهاي خودرو 56%، روانکارهاي صنعتي 29%، روغن‌هاي دريايي 5% و روغن‌هاي فرآيند10% بوده‌است. (البته روغن‌های فرآيند روانکار بحساب نمی‌آيند زيرا در فرآيند شرکت می‌کنند و مصرف می‌شوند.)
در بين قاره‌هاي جهان، اروپاي غربي و آمريکاي شمالي با اينکه فقط 6/10% از جمعيت جهان را تشکيل مي‌دهند، بيش از 6/40% از کل مصرف روانکارها را به خود اختصاص داده‌اند. در زير ميزان مصرف روانکار را برحسب کيلوگرم به ازاي هر شخص در قاره‌هاي مختلف جهان نشان داده شده است. در ميان روغن‌هاي صنعتي، روغن‌هاي هيدروليک 38%، روغن‌هاي دنده صنعتي 7%، سيالات فلزکاري 17% و گريس‌ها 5% کاربرد داشته‌اند و 33% نيز به ديگر روغن‌هاي صنعتي مربوط مي‌شود.

ميزان روانکار مصرفي برحسب کيلوگرم به ازاي هر نفر در سال 1999

کل ميزان روانکار مصرفي در جهان از 8/8 به 1/6 کيلوگرم به ازاي هر شخص، از سال 1970 تا سال 1999 کاهش يافته‌است. از سال 1970 تا 1999 جمعيت جهان 57% رشد داشته در صورتي‎‎كه ميزان رشد تقاضاي روانکار معادل 9/12% تا سال 1999 بوده که اين موضوع نمايانگر روند رو به رشد کيفيت روانکارهاي جديد است.
مسئله مهم ديگر اهميت ميزان زيست‌تخريب‌پذيري و مسائل زيست‌محيطي روانکارهاست. متأسفانه بيش از 50% از روانکارهايي که امروزه در جهان توليد مي‌شوند آلوده‌کننده محيط زيست هستند و تحقيقات جديد به سمت توليد روانکارهاي زيست‌تخريب‌پذير رفته‌ است.

توليد كنندگان
بيش از 1700 توليدکننده روانکار در سراسر جهان وجود دارند که حدود 200 شرکت به‌صورت جانبي و در کنار توليدات ديگر روانکار توليد مي‌کنند و حدود 1500 شرکت به‌طور اختصاصي به توليد روانکار پرداخته‌اند. بيش از 60% از روانکارهاي مصرفي در سراسر دنيا توسط کمتر از 2% اين شرکت‌ها توليد مي‌شود. نام 16 شرکت از بزرگترين توليد‌کنندگان روانکارها در دنيا و نام بزرگترين توليد‌کنندگان روانکارهاي صنعتي در زير آمده ‌است.

بزرگترين توليدکنندگان روانکار جهان

بزرگترين توليدکنندگان روانکارهاي صنعتي جهان